DELİ Ne Demek , Anlamı Nedir?

DELİ   Ne Demek , Anlamı Nedir? : Aklı yitik kimseler için kullanılan bir kelime. Tasavvufi planda Allah'ın zât tecellisine maruz kalmış,
bir şeyhe de bağlı olmadığı için, o tecellinin yüküne tahammül edemeyen kişilerde meydana gelen meczûbluk
hâlidir. Akşemseddin, şeyhin lüzumunu anlatırken, şeyhsiz yola çıkanın, kendi başına çektiği zikirler sonucu,
böyle bir hal ile karşılaşabileceğini söyler. Bu gibi kimselerde, zât tecellîsi ile akıl nuru yanmış bu nedenle
kendilerinden teklîf kalkmıştır, denilir. Bu husus, "Sol tarafında kiramen kâtibîn yok" yahut "Dîvânerâ kalem
nîst" (yani, deliye kalem yoktur), "delinin sözü kaleme alınmaz", "delinin sözü kaleme gelmez" gibi ifâdelerle
açıklanır. Gerçek mânâda meczûbluk durumunda olanlarla, bu işin sahtekârlarını açıklamak üzere şu şiir
yazılmıştır  Ne Demek , Anlamı Nedir? :
Seyfullah sözünde mesttir,
Pirinden aldığı desttir,
Dîvânerâ kalem nîsttir,
Ne söylerse kınar olma.
Nizamoğlu Seyyid Seyfullah
Yalnız burada şunu ifade etmek gerekir ki, bizim burada ele aldığımız deli tabiri, akıl nimetini sürekli
kaybetmiş kişiler içindir.
Meselâ kendinden sekr ile geçmiş, hâl gereği gaybete geçici bir süre dalmış bir Bâyezid-i Bistâmî, bir Şemsi
Tebrizî, bir Mevlânâ veya bir Hallaç için kullanılmaz, islâm Tasavvufunda, fenadan sonraki beka önemlidir.
Yani, ayıklık hali önde tutulur, aksi halde, sürekli maneviyat sarhoşluğu içinde bulunan kimseden hizmet ehli
olmaz. Böylelerinin, Allah'ın kullarına hizmet etmesi söz konusu değildir. Mutasavvıflar, "Kavmin efendisi,
onlara hizmet edendir" hadîsini ve "eğer siz Allah'a (dinine) yardım ederseniz, Allah da size yardım eder"
(Muhammed/7) âyetini kendilerine şiar edinmişlerdir  Ne Demek , Anlamı Nedir? : Deli olmayınca veli olunmaz  Ne Demek , Anlamı Nedir? : Veliler, akl-ı ma'ada
yükselmiştir. Böyle, akl-ı ma'ad ile yaşayanlar, günlük akl-ı ma'aşla hayat sürdürenler tarafından, gerek söz,
gerekse fiil olarak anlaşılamazlar. İşte, bu yüzden başta deli olmak üzere onlara çeşitli ithamlarda bulunurlar.
İşte halka göre deli olan kişi Hakk nazarında velidir. "Al deliden uslu haber"  Ne Demek , Anlamı Nedir? : Bu atasözü de aklı, az
meczubların sözlerinde bile hikmet bulunabileceğini ifade eder.
"Deliden veli, veliden deli olur"  Ne Demek , Anlamı Nedir? : Bu atasözüyle de deli sanılan bazı kişilerin veli, veli sanılan kişilerin
bazılarının da deli olabileceği anlatılır.